درطبقهبندی جانورانکه در آغار قرن 19 قرن انجام گرفت، تمام
جانورانی که دارای بدنیدراز و فاقد ضمایم واضح بودند به کرمها
موسوم شدند. این جانوران به علت داشتن یکانتهای قدامی
یا سر که دارای اندامهای حسی است و به قصد برخورد و روبرو شدن با محیطبه
طرف جلو حرکت میکنند و یک انتهای خلفی یا دم ، بااسفنجهاومرجانهاوشانهداراناختلاف و تمایز دارند. رده کمتاران، ردهای از کرمها هستند که بهصورت حلقوی
هستند که در هر حلقه چندین تار دارند. کرمهای خاکی نمونه ای از این ردهاست.
از کرمهای خاکی بزرگلومبریکوسترستریسنمونه جالبی
است که ممکن است به درازای 30 سانتیمتر و به قطر 9میلیمتر رشد
کند.
مشخصات خارجی
بدن این کرم ، استوانهای دراز و بطور واضح در دو انتها نازکو
باریک است. سطح شکمی آن پهن و رنگ پریدهتر از سطح پشتی است و سطح پشتی تیره است. سر مشخص و
متمایزی در حیوان وجود ندارد. بدن یک کرم بالغ به 80 تا 100 قطعه حلقهایشکل
که بوسیله شیارهای عرض مجزا است، تقسیم شده است. دهان کرم در حلقه اول است وبوسیله
یک قطعه گوشتی به نام پیش دهان آویزان میباشد. مخرج آن بیضی شکل و بطورعمودی
در حلقه آخر قرار دارد. روی حلقههای 31 تا 37 برآمدگی غدهای واضحی به نامکمربند تناسلیدیده میشود. کمربندتناسلی ماده
سازنده پیله را که محتوی تخم است ترشح میکند. تارهای کرم خاکیدر هر حلقه به جز اولی و آخری ، 4 جفت تار موی مانند کوچکوجود
دارد که در سطح شکمی و جانبی مختصر برجستگی پیدا کرده است. هر تار عبارت استاز
یک میلهکیتینینوک تیزی است که در یک کیسه اپیدرمیمخصوص
واقع در درون دیواره بدن جای گرفته است. تار میتواند بوسیله عضلات منقبضکننده
در هر جهت حرکت کرده، امتداد یابد و یا عقب کشیده شود و تارها در موقعی کهکرم
در سوراخش قرار دارد و یا روی زمین حرکت میکند مانند گیره یا میخ عملمینماید.
دیواره بدنقسمت خارجی کرم از یک کوتیکول شفاف و نازک پوشیده
شدهاست.کوتیکول دارای خطوط عرضی نازکی است که یک منظره قوس و
قزحی مختصری ایجادمیکند. در کوتیکول سوراخهایی در روی
بسیاری از سلولهای حسی اپیدرم موجود است. اپیدرم روی یک
غشای قاعدهای قراردارد و زیر غشای قاعدهای لایه نازکی از عضلاتحلقوی
و لایه ضخیمتری از عضلات طولی وجود دارد. سطح داخلی دیواره بدن از صفاقمستور
است. شکل جانور در نتیجه خاصیت کشش دیواره بدن روی اندامها و مایعات درونیحفظ
میشود.
دستگاه گوارش
این دستگاه از
قسمتهای زیر تشکیل میشود: دهان که دنباله آن حفره دهانی است. (در حلقههای 3 - 1·( حلق (در حلقههای 5 - 4) با غدههای مخصوص
چرب و نرم کردن و الیاف عضلانی دردیوارههای خارجی آن.·مری باریک و مستقیم (در حلقههای 14 - 6) که بوسیله سه جفت
غدههای آهکی ازپهلو اتصال دارد.·یک چینهدان بزرگ با دیواره نازک که در حقیقت یک پیشخانه برای
ذخیرهمیباشد.·سنگدان (در حلقههای 18 -
17) با دیوارههای عضلانی ضخیم و محکم که در داخل ازکوتیکول مفروش
است.·روده که تا مخرج امتداد
دارد.
دستگاه گردش خون
خون در تمام
قسمتهای بدن کرم جاری است و یک سیستم رگهایخونی بسته بامویرگهاوجود
دارد. پنج رگ اصلی ممتد در طول بدن و پنج جفت قلب در حلقههای 11 - 7 دیدهمیشود.
از حلقه 12 به طرف عقب ، هر حلقه دارای رگهای بند بند زوج است که رگهایطولی
را به اندامهای گوناگون مربوط میسازد.
دستگاه تنفس
دستگاه تنفسی
منظم در این کرمها موجود نیست. خون جاریاکسیژنرا در
مویرگهای نزدیک کوتیکول مرطوب در دیواره بدن ، دریافت کرده و CO2پس میدهد. اکسیژن
باهموگلوبیندرپلاسماترکیب
شده به بافتهای مختلف حمل میشود.
دستگاه عصبی
در بالای حلق (حلقه
3) یک جفت گانگلیونهای مغزی با مغز وجوددارد. دو رابط
از پیرامون حلق به گانگلیونهای زیر مری دو قطعهای کشیده میشود، بهنام
حلقه دور مری و از گانگلیونهای زیر مری طناب عصبی شکمی در طول کف حفره عمومیبدن
تا حلقه مخرجی امتداد مییابد. چندین عصب نیز به پیش دهان و ناحیه دهانی متصلمیگردد.
طناب عصبی شکمی در هر حلقه دارای یک عقده بزرگ است و 3 جفت عصب جانبی ازآن
خارج میشود. طناب و عقدهها به صورت ساختمانهای جفت بوجود میآید، رشته اعصابجانبی
به عضلات ، سلولهای اپیدرمی ، نفریدیها ، کیسههای تار و سایر اندامها عصبمیدهد.
دستگاه تولید مثل
کرم خاکی تک
جنسی است و در هر کرم اندامهای جنسی نر وماده در قسمت
شکمی جای دارد. کرمهای خاکی در بیشتر سال ، تولید مثل میکنند، ولیحداکثر
فعالیت تکثیری آنها در هوای گرم و مرطوب است. جفتگیری در شب صورت گرفته. دوکرم
خود را از سوراخ بیرون کشیده، سطح شکمی قدامیشان را نزدیک هم میآورند، بطوریکه
انتهای قدامیشان در دو جفت مخالف هم قرار دارد. در هر کرم یک جفت شیار اسپرمیتشکیل
میشود که در طول آنها تودههای اسپرم به منظور دخول در جایگاه اسپرمی دیگریعبور
میکند. پس از این عمل ، کرمها از هم جدا میشوند. بنابراین عمل لقاح دو جانبهو
متقابل است
آیا کرم های خاکی مفید هستند؟
ما معمولاً به کرم های خاکی
توجه نمی کنیم، اما آنها برای خاک هایی که ما به مصرف می رسانیم بسیار مهم می
باشند. همچنان که این موجودات در خاک های زیر زمین حرکت می کنند، باعث انتقال و
مخلوط شدن هوا با خاک می گردند. این هوا رشد گیاهان موجود در خاک را آسان تر می
سازد. کرم های خاکی به پوسیدن مواد در خاک کمک کرده و برای جانوان غذای خوبی هستند
کرم های خاکی به عنوان طعمه در ماهیگیری نیز استفاده می شوند.
پراکندگی
کرم های خاکی:
کرم های
خاکی در بیشتر خشکی های کره ی زمین، جزایر، اقیانوس ها و نواحی مجاور قطب شمال
زندگی می کنند.به طور کلی ممکن است هم اکنون در باغ خانه
ی شما باشد.